چند غذای مناسب برای صبحانه:

1. نان سبوس دار + مربا ± کمی خامه یا کره حیوانی
2. نان سبوس دار + انواع شیره ها
3. غذاهای بدون نان:

• حريره بادام
• فرنی نشاسته گندم
• فرنی پودر مالت
• فرنی آرد جوانه گندم
• فرنی  سبوس گندم با شکر و شیره بادام (تلیین سینه)
• فرنی انار (در گروهی و نه در همه افراد)
• حلیم
• زرده تخم مرغ عسلی آب پز + مقداری پودر دارچین روی آن
• تخم بلدرچین آب پز
• پنیر پروبیوتیک یا خامه ای با گردو  (در گروهی و نه در همه افراد)
• شیر برنج (در گروهی و نه در همه افراد)
• یک لیوان شیر کم چرب و 1 ق غ گلاب و یک قاشق غذاخوری عسل
• برنج قهوه ای بصورت زرشک پلو، کشمش پلو، ماش پلو (برای بیمارانی که ضعف معده یا مشکل کبد چرب دارند برنح حتما 24 ساعت خیسانده و آبکش شود)

آش اسپیدباج

 آب گوشت گوسفند و ( 1 قاشق غذاخوری روغن بادام ) و تره یا اسفناج ، گشنیز، جعفری، 1 قاشق غذاخوری ماش، ، 1 قاشق غذاخوری برنج را در قابلمه بریزید و بگذارید تا بپزد.

نخوداب ملحم

 150 گرم نخود و 100 گرم گوشت گوسفند و 1 قاشق چایخوری دارچین و 1 قاشق غذاخوری شوید خشک، ا ق غذاخوری برنج قهوه ای و 1 لیوان آب را در قابلمه ریخته و بگذارید تا بپزد. سپس شیره کشی کرده و آبش را بخورید( در صورت استفاده ی دارویی و تقویت). می توان علاوه بر آب نخود، نخود و گوشت را به عنوان یک وعده ی غذایی کامل بدون نان استفاده کرد(استفاده غذایی)

شیر بادام

 50 عدد بادام پوست کنده با نصف لیوان آب و نصف لیوان گلاب و 1 قاشق غذاخوری شکر(از عسل یا شیره انگور هم بجای شکر می توان استفاده کرد) در میکسر بریزید و به عنوان یک وعده ی غذایی (ترجیحا صبحانه) مصرف کنید.

ماءالشعیر طبی

 1 پیمانه جو پوست کنده با 14 پیمانه آب روی شعله ی کم گاز گذاشته، کف روی آن را بگیرید. وقتی جو شکفت، و رنگ پوست پیازی گرفت، آن را صاف کنید و 1 قاشق غذاخوری شکر به آن اضافه کنید و در یخچال نگهداری کنید. به مدت 2 روز آب آن را میل کنید.

سکنجبین

 3 واحد شکر با مقداری آب روی شعله ی متوسط گاز بگذارید به صورت شیره ی شکر درآورده (1تا 2  واحد نبات را می توان جایگزین شکر کرد) سپس 1 واحد سرکه اضافه می کنیم، وقتی به قوام آمد، از روی گاز برداشته و مقدار 20 تا 30 گرم نعنا (یک مشت) در آن ریخته، سرش را ببندید.

ماءالجبن

 500 سی سی شیر را روی گاز گذاشته و می جوشانیم سپس چند قطره آبلیمو یا نصف استکان سکنجبین یا 1 قاشق سرکه را روی آن ریخته تا شیر را ببرد. آب حاصل از آن 2 لیوان می شود و صبح ناشتا به فاصله ی نیم ساعت مصرف شود و تا 1 ساعت بعد از آن صبحانه خورده نشود.

فالوده سیب

 یک عدد سیب رنده شده و نصف لیوان گلاب و 1 قاشق غذاخوری شکر و مقدار کمی زعفران را مخلوط کرده و در قسمت بالای یخچال نگهداری کنید.

شکلات بادام

 210 عدد بادام پوست کنده را خرد کرده با 42 عدد خرمای هسته گرفته  و 21 گرم دارچین چرخ شود. روی سینی پهن کرده و 21 قسمت مساوی شود. روزی 1 قسمت میل شود.

 

طبایع ابدان

• طبایع ابدان از سه جهت متفاوتند
• خلقت و ترکیب
• طبیعت
• حال عارض بر معده (خارج از مجرای طبیعی)

اختلاف بدن ها از نظر طبایع

• غلبه ی حرارت – ایجاد بخارات با غذاهای لطیف و هضم خوب غذای غلیظ
• غلبه ی برودت – غذای غلیظ در معده قبل از نضج به خاطر لزوجت دچار ازلاق  شده و به روده منحدر – فاسد و ایجاد جشاء حامض، نفخ و قراقر می کند.
• اگر عفونت بر جشاء غلبه کند دلیل سوداوی بودن و اگر حموضت غلبه کند دلیل بلغمی بودن فضول است

 

 

خوانـــد یــــار بـــــا شهــامت را برایــم مادرم

نـــام تو حــک شد همانــجا در ضمیر  و باورم

کـــودکی بـــودم ســـه سـاله پر نشاط و پرامید

مهرت آمـــد در دلـــم فکر تـــو آمـد در سرم

بعد از این هر جا که می آمد سراغم ترس و غم

از خـــدا می خــــواستـم باشی تــو یار و یاورم

در خیــــابان کوچـــه و بـــازار می گفتم تویی

می کشیـــد از مهربـــانی هر کــه دستی بر سرم

سال هــا بــگذشت و رویـم شد سیاه و مو سپید

سوختـــم از هجـــر تــو بر بـــاد شد خاکستـرم

گفتـــه بودی خـــوب باشــم تا بیـایی پیش من

وای بـــر من در صف خــــوبی ردیــف آخرم

هر کجـــا باشم در آنــجا گر نشانی از تو نیست

در میــــان جمعــــشان تنــــهاتــــرین تنـهاترم

تنحنــــح[i] می کنی ای یـــار جانی   

نمی خــــواهی مــــگر پیـــشم بمانی

درونت ســـرد و بیــــرون پر حرارت     

چرا پس انقیـــالوسش[ii]  نخوانی

ز سـوزت شــــد کمد رویم ز مُشرق

ز داغ دل ، دم صــــالـــح دخـــــانی

تنم همـــچون جلید[iii] و دل در آتش

ز بلـــــغم نیست ایـــن شـــوق نهانی

مرا آن درد نــــــاخس شــد مِسَلّی[iv]

نـــدانم شوصه[v] باشد یـــا بطانی[vi]

چـــو آیم بـــر درت بُهرم[vii] بگیرد

مبــــاد از پیـــــش خـــود بازم برانی

مپرس از دل چرا در اختلاج[viii] است

ز بی مهری بُـــود خــــود نیک دانی

گـــلاب و زعفــــرانم نیست حاجت

بــدست آور دلــــم گر می تــــوانی

به افتیــــمون[ix] مرا ســـودا به در کن

ز پــــا افتـــــاده ام از بـــــدگــمانی

مرا شیخ از چه خوانی در کهولت[x]

اگر پیـــــرم تـــــو بـــاز آرم جوانی

مبدّل کی شــود طبعم به جَدوار[xi]

تـــــو اکسیـــر منی ای یـــــار جانی

 

 

 

---

[i] گلو روشن کردن، صاف کردن گلو با سرفه

[ii] انقیالوس: تبی که برودت در باطن و حرارت بظاهر دارد

[iii] برف

[iv] نام دردی است که صاحبش چنان پندارد که کسی سوزن کلان در بدنش می خلاند

[v] ذات الجنب

[vi] الم در حجاب

[vii] بِهر: ضیق النفس . تنگ نفس 

[viii] جهیدن و تکان خوردن غیرارادی عضوی از بدن، مثل پریدن پلک چشم یا جهیدن رگ؛ تیک.

[ix] داروی گیاهی که از سودا را از بدن بیرون می برد

[x] میانسالی

[xi] داروی مبدل مزاج

خوراکی نامه

 

باز دفتــــر بــــــاز شـــد با نـــام دوست

آنــــکه هر سررشتـه ای در دست اوست

بر محـــــمد ص خـــــاتم مرســل درود

آنــــــکه نـــــام او نـــــفاق از دل زدود

هم ســـــلامی بــــر عـــلی ع مرتـــــضا

حق ز بـــــاطل شــــد بــــه میزانش جدا

فاطمـــــه س صـــــدر نســـــاء عالـمین

بنت احمد(ص) خیــــر و ختـــم مرسلین

شـــد خــــوراکی نــامه این دفتر به اسم

تـــا مـــگر گردد غــــذای روح و جسم

پیــــش از آن بـــاید که بشنــاسی اصول

تـــا کنـــد جــانت حقیقت را وصــــول

یک تــوکل هر چه داری چون از اوست

هر چــــه خـواهی کن ولی با یاد دوست

خــــواب و کار و زنــــدگی آب و غذا

باء تـــــا میــــــمش بــــــود بهر خـــدا

دو صــــداقت بــــا خودت پیـش از همه

ور نـــه افتـــی از همــــــه در واهمـــــه

خیــر خود خــواهی رسد خیرت به جمع

در کـــلامت یــک زبـان باش و دو سمع

چــون کـه شرّ مهدش زبان است و شکم

                                               

برگرفته از کتاب

رساله ای در باب اصول، مبانی و آداب تغذیه در طب ایرانی –اسلامی مبتنی بر حکمت و سنت 

تالیف مجید نیمروزی - انتشارات چوگان

بسمه تعالی

دستورات حفظ الصحه کلی:

 

1. مصرف غذا در هنگام گرسنگی حقیقی و نه  بدون برنامه برای لذت وتفریح
2. نخوردن غذا در هنگام ترس، اضطراب، عصبانیت و هیجان زیاد
3. اجتناب از غذاهایی که دوست ندارید و خوردن غذاهایی که طعم آنها را دوست دارید
4. جویدن غذا به حدی که مثل شیرابه گردد.(33 بار) – کوچک برداشتن لقمه
5. مصرف وعده های غذایی در حال آرامش بدون عجله و فوریت در یک محیط لذت بخش و دوستانه – ( بدون  صحبت کردن زیاد، تماشای تلویزیون، شنیدن آهنگ و  خواندن مطلب )
6. رعایت اوقات وعده ی غذایی در نوبت های معین
7. دست کشیدن از غذا قبل از سیری در هنگامی که هنوز اشتها به غذا وجود دارد.
8. مصرف نکردن آب، نوشیدنی، ماست، سالاد و میوه از 1 ساعت قبل تا 2 ساعت بعد از غذا
   1. کسانی که زیر 30 سال بوده و یا حرارت زیادی در معده ی خود حس می کنند می توانند بصورت جرعه های کوچک آب مصرف کنند)
   2. دیگر افراد در صورتی که بسیار برای نوشیدن بی تاب هستند می توانند کمی عسل را در آب مخلوط کرده با نی آب عسل را بنوشند)
   3. افرادی که در هنگام غذا و یا بعد از آن دچار عطش زیادی می شوند، می توانند حدود نیم ساعت قبل از غذا یک فنجان شربت سکنجبین خنک میل کنند تا عطش آنها کنترل شود و نیازی به مصرف آب هنگام غذا نداشته باشند.
9. کسانی که به گفته ی پزشک غلبه ی سردی و بویژه رطوبت دارند در صورت عدم منع لبنیات می توانند آنها را با مصلح خود مصرف کنند. (افرادی که آبریزش از دهان و یا ترش کردن و نفخ دارند و غذا دیر در معده ی آنها هضم می شود)
   1. با یک کاسه ی کوچک ماست می توانند یک قاشق مرباخوری نعنا یا آویشن و یا یک قاشق چایخوری زنیان مصرف کنند.
   2. در صورت مصرف شیر آن را کمی داغ کنند و یک قاشق مرباخوری عسل و یا یک قاشق چایخوری سیاهدانه ی نیمکوب به آن اضافه کنند.
   3. دوغ را با آویشن و کمی فلفل مصرف کنند.
   4. بعد از مصرف میوه، دم کرده ی زنجبیل تدبیر شده مصرف کنند.(خصوصا سالمندان ، افراد رطوبی و کسانی که درد مفاصل دارند )
   5. شروع کردن و پایان دادن غذا با نمک به خصوص برای افرادی که معده ی سرد و رطوبی دارند مفید است. (به اندازه ای که سرانگشت با نمک آغشته شود کافی است)
10.  

 

آش اسپیدباج

کنجه گوسفندی با چند عدد زیتون و چند برگ جعفری یا ریحان

سینه مرغ یا سینه بوقلمون کبابی با چند عدد زیتوت و چند برگ جعفری یا ریحان

کباب کبک یا بلدرچین برای مزاج های سرد ( مزاج های خیلی گرم در مصرف آن زیاده روی نکنند)

کوفته هلو

اشکنه

کوکوی سبزی با کمی زرشک با مقدار خیلی کم روغن زیتون بکر تهیه شود

کاهو و نان و آب نارنج برای مزاج های گرم و خشک مناسب است

خوراک کدو و هویج بخار پز برای مزاج های گرم و خشک

پنیر و سبزی و نان برای مزاج های گرم

سوپ سبزیجات

سوپ جودوسر

نخوداب

آش اسپیدباج

خورشت به، خورشت کدو، خورشت سبزی بدون لوبیا و سیب زمینی، خورشت کرفس، خورشت قیمه، خورشت فسنجان (خورشت ها باید با حداقل روغن و کاملا جا افتاده باشند) به تنهایی

آبگوشت همراه با هویج

کاهو وآب نارنج همراه با کمی نان

سبزیجات پخته (کدو - هویج - کلم بروکلی)

ماست همراه با کمی آویشن و نان

ماهی کبابی به تنهایی ( برای گرفتن لزوجت آن می توانید در مخلوط سرکه و زنجبیل خوابانده شود)

تبصره: غذاها بهتر است بر اساس طبع و مزاج با م متخصص طب سنتی انتخاب شود

مغلظات: قارچ، ماکارونی، سیب زمینی، سوسیس، گوشت گاو، کالباس، فست فود، حلیم، کله پاچه، آش رشته، برنج سفید کته ای، پنیر پیتزا، لوبیا، عدسی، ازده شیره سودازاها: گردو، گوجه، بادمجان، نارنگی، موز، کنسرو، گوشت گاو و گوساله، خرما، غذاهای شور ، فلفل، ترشیجات، عدسی

 

چند غذای مناسب برای صبحانه:

1. نان سبوس دار + مربا ± کمی خامه یا کره حیوانی
2. نان سبوس دار + انواع شیره ها
3. غذاهای بدون نان:

• حريره بادام
• فرنی نشاسته گندم
• فرنی پودر مالت
• فرنی آرد جوانه گندم
• فرنی  سبوس گندم با شکر و شیره بادام (تلیین سینه)
• فرنی انار (در گروهی و نه در همه افراد)
• حلیم
• زرده تخم مرغ عسلی آب پز + مقداری پودر دارچین روی آن
• تخم بلدرچین آب پز
• پنیر پروبیوتیک یا خامه ای با گردو  (در گروهی و نه در همه افراد)
• شیر برنج (در گروهی و نه در همه افراد)
• یک لیوان شیر کم چرب و 1 ق غ گلاب و یک قاشق غذاخوری عسل
• برنج قهوه ای بصورت زرشک پلو، کشمش پلو، ماش پلو (برای بیمارانی که ضعف معده یا مشکل کبد چرب دارند برنح حتما 24 ساعت خیسانده و آبکش شود)

آش اسپیدباج

 آب گوشت گوسفند و ( 1 قاشق غذاخوری روغن بادام ) و تره یا اسفناج ، گشنیز، جعفری، 1 قاشق غذاخوری ماش، ، 1 قاشق غذاخوری برنج را در قابلمه بریزید و بگذارید تا بپزد.

نخوداب ملحم

 150 گرم نخود و 100 گرم گوشت گوسفند و 1 قاشق چایخوری دارچین و 1 قاشق غذاخوری شوید خشک، ا ق غذاخوری برنج قهوه ای و 1 لیوان آب را در قابلمه ریخته و بگذارید تا بپزد. سپس شیره کشی کرده و آبش را بخورید( در صورت استفاده ی دارویی و تقویت). می توان علاوه بر آب نخود، نخود و گوشت را به عنوان یک وعده ی غذایی کامل بدون نان استفاده کرد(استفاده غذایی)

شیر بادام

 50 عدد بادام پوست کنده با نصف لیوان آب و نصف لیوان گلاب و 1 قاشق غذاخوری شکر(از عسل یا شیره انگور هم بجای شکر می توان استفاده کرد) در میکسر بریزید و به عنوان یک وعده ی غذایی (ترجیحا صبحانه) مصرف کنید.

ماءالشعیر طبی

 1 پیمانه جو پوست کنده با 14 پیمانه آب روی شعله ی کم گاز گذاشته، کف روی آن را بگیرید. وقتی جو شکفت، و رنگ پوست پیازی گرفت، آن را صاف کنید و 1 قاشق غذاخوری شکر به آن اضافه کنید و در یخچال نگهداری کنید. به مدت 2 روز آب آن را میل کنید.

سکنجبین

 3 واحد شکر با مقداری آب روی شعله ی متوسط گاز بگذارید به صورت شیره ی شکر درآورده (1تا 2  واحد نبات را می توان جایگزین شکر کرد) سپس 1 واحد سرکه اضافه می کنیم، وقتی به قوام آمد، از روی گاز برداشته و مقدار 20 تا 30 گرم نعنا (یک مشت) در آن ریخته، سرش را ببندید.

ماءالجبن

 500 سی سی شیر را روی گاز گذاشته و می جوشانیم سپس چند قطره آبلیمو یا نصف استکان سکنجبین یا 1 قاشق سرکه را روی آن ریخته تا شیر را ببرد. آب حاصل از آن 2 لیوان می شود و صبح ناشتا به فاصله ی نیم ساعت مصرف شود و تا 1 ساعت بعد از آن صبحانه خورده نشود.

فالوده سیب

 یک عدد سیب رنده شده و نصف لیوان گلاب و 1 قاشق غذاخوری شکر و مقدار کمی زعفران را مخلوط کرده و در قسمت بالای یخچال نگهداری کنید.

شکلات بادام

 210 عدد بادام پوست کنده را خرد کرده با 42 عدد خرمای هسته گرفته  و 21 گرم دارچین چرخ شود. روی سینی پهن کرده و 21 قسمت مساوی شود. روزی 1 قسمت میل شود.

 

طبایع ابدان

• طبایع ابدان از سه جهت متفاوتند
• خلقت و ترکیب
• طبیعت
• حال عارض بر معده (خارج از مجرای طبیعی)

اختلاف بدن ها از نظر طبایع

• غلبه ی حرارت – ایجاد بخارات با غذاهای لطیف و هضم خوب غذای غلیظ
• غلبه ی برودت – غذای غلیظ در معده قبل از نضج به خاطر لزوجت دچار ازلاق  شده و به روده منحدر – فاسد و ایجاد جشاء حامض، نفخ و قراقر می کند.
• اگر عفونت بر جشاء غلبه کند دلیل سوداوی بودن و اگر حموضت غلبه کند دلیل بلغمی بودن فضول است

 

 

خوانـــد یــــار بـــــا شهــامت را برایــم مادرم

نـــام تو حــک شد همانــجا در ضمیر  و باورم

کـــودکی بـــودم ســـه سـاله پر نشاط و پرامید

مهرت آمـــد در دلـــم فکر تـــو آمـد در سرم

بعد از این هر جا که می آمد سراغم ترس و غم

از خـــدا می خــــواستـم باشی تــو یار و یاورم

در خیــــابان کوچـــه و بـــازار می گفتم تویی

می کشیـــد از مهربـــانی هر کــه دستی بر سرم

سال هــا بــگذشت و رویـم شد سیاه و مو سپید

سوختـــم از هجـــر تــو بر بـــاد شد خاکستـرم

گفتـــه بودی خـــوب باشــم تا بیـایی پیش من

وای بـــر من در صف خــــوبی ردیــف آخرم

هر کجـــا باشم در آنــجا گر نشانی از تو نیست

در میــــان جمعــــشان تنــــهاتــــرین تنـهاترم

صبحانه : □ شیر داغ + یک قاشق عسل یا شیره انگور □ مربای به ) بدون شیرابه □ مربای بالنگ ) بدون شیرابه ( □ شیر داغ همراه با انجیر □ شیر داغ همراه با بادام □ شیر بادام □ تخم کبک یا بلدرچین آب پز □ تخم مرغ آب پز □ زرده تخم مرغ آب پز □ نخوداب □ به پخته □ هویج پخته □ پودر ژلاتین خالص + پودر بادام + شیره انگور □ حریره بادام □ پنیر پروبیوتیک □ پنیر شهری پگاه یا محلی رامک □ پودر ژلاتین خالص + پودر بادام + شیره انگور □ هویج پلو، کشمش پلو، شوید پلو، ماش پلو، گشنیز